“Space As A Translation Object And An Interdisciplinary Translation Study On The Text “Exercises in Style”

In this study, it is aimed to look at the concept of translation as a reproduction action that exists in all areas in which creativity exists, both in the light of discussions within the context of language disciplines and from a wider perspective. In this context, it has been tried to redefine the space which is a design object as a translation object by bringing together with the creative aspect of translation action. The experimental production of the Oulipo (Workshop of Potential Literature) group, a game club founded in France in 1960, highlights the translation as an action that improves creativity in writing, beyond solving a communication problem. Furthermore, the unique techniques of Oulipo group have been adapted into the other interdisciplinary areas besides of literature. Raymond Queneau’s Oulipian text of “Exercices de Style” (Exercises in Style), which explores the possibilities of language with 99 varieties of a story and establishes strong bonds with creativity and translation, is examined as a source text in this study. In the last part of the study, a spatial translation of this work, which has been translated many times into other languages and other disciplines, is tried. The potential of Oulipo in spatial production environment is investigated with 33 variations produced in this proposition.KABUL VE ONAY…………………………………………………………….…………..…....i YAYIMLAMA VE FİKRİ MÜLKİYET HAKLARI BEYANI……………..………....….….…ii ETİK BEYAN………………………………………………………..………...……....…….…iii TEŞEKKÜR …………………..………………………………………………………...….….iv ÖZET……………………………………………………………..……………………...….…..v ABSTRACT……………………………………………………………………………….……vi İÇİNDEKİLER……………………………………………………………………………….…vii ŞEKİLLER DİZİNİ………………………………………………………….……….………….x TABLOLAR DİZİNİ…………….………………………………………….……….……..….xvi 1.BÖLÜM: GİRİŞ …………………………………………...……………………..…………..1 1.1. PROBLEMİN TANIMI……………………………..……..................................1 1.2. ARAŞTIRMANIN YAPISI ……………………………....…….…......................3 1.3. ARAŞTIRMANIN AMACI …………….......……….………................………...5 2. BÖLÜM: ÇEVİRİ EYLEMİ………….…………………………………….………………..6 2.1. KAVRAMSAL OLARAK ÇEVİRİ………………………….…….....................6 2.2. KURAMSAL OLARAK ÇEVİRİ……………………….………........................9 2.2.1. Bilim Yönüyle Çeviri……………………………………………….…10 2.2.2. Sanat Yönüyle Çeviri………………………………………………...13 2.2.3. Felsefe Yönüyle Çeviri…………………………………………….…16 2.3. ÇEVİRİNİN İKİLEMLERİ………………………………………….…................22 viii 2.3.1. Çevrilebilirlik ve Çevrilemezlik …………………………..................23 2.3.2. Sadakat ve İhanet…………….……………………….…..................25 2.3.3. Orijinali Yaşatma ve Yazarın Ölümü…..…………….….................29 3. BÖLÜM: ÇEVİRİNİN AÇILIMLARI……………………………..….……………………35 3.1. ÇEVİRİ TÜRLERİ VE ÇEVİRİNİN TÜREVLERİ……………………............36 3.1.1. Yapıtın Yeniden Üretimi……………………………........................40 3.2. BİR İLETİŞİM NESNESİ OLARAK MEKÂN………………………..............46 3.2.1. Bir Çeviri Nesnesi Olarak Mekân……...……………………………50 3.2.2. Tasarım ve Çeviri Eylemi ………………………….:…...……...…..55 3.2.3. Çevirinin Mekânsal Okumaları ………………………….:…………60 4. BÖLÜM: BİR ÇEVİRİ SÜRECİ……………………………..….…………………...……68 4.1. OULIPO…………………...............................................................................68 4.1.1. OuLiPo Eserleri……...…………………………………………………74 4.1.2. OuLiPo Teknikleri……...………………………………………………78 4.1.3. OuLiPo ve Çeviri……...………………………………………………..85 4.2. OULIPO VE DİĞER DİSİPLİNLER..............................................................88 4.2.1. OuXPo’lar……………………………………………………….………89 4.2.1.1. OuLiPoPo (Potansiyel Polisiye Edebiyatı Atölyesi)………..91 4.2.1.2. OuPeinPo (Potansiyel Resim Atölyesi) ……………………..92 4.2.1.3. OuMuPo (Potansiyel Müzik Atölyesi) …………………….…94 4.2.1.4. OuBaPo (Potansiyel Çizgi Roman Atölyesi) ….……………98 4.2.1.5. OuCiPo (Potansiyel Sinema Atölyesi) …………………….101 4.2.2. OuArchPo (Potansiyel Mimarlık Atölyesi) ……………………..….102 4.3. ORİJİNAL METİN: "EXERCICES DE STYLE" / "BİÇEM ALIŞTIRMALARI"………………………………………………………………………….109 ix 4.3.1. Metnin Analizi.................................................................................111 4.3.2. Metnin Arka Planı...........................................................................116 4.3.3. Metnin Dil İçi ve Dil Dışı Çevirileri...................................................129 4.3.4. Metnin Diğer Disiplinlere Çevirileri..................................................138 4.4. MEKÂNSAL BİR ÇEVİRİ DENEMESİ...........................................................147 4.4.1. Biçem Alıştırmaları: “Mekân Üzerine 33 Çeşitleme”……………….151 SONUÇ …………..………..……………………………………….....…………….……….171 KAYNAKÇA……………………………………………………..….………………...……..174 EK 1. “Biçem Alıştırmaları” Çeşitlemeleri…………………………………………………182 EK 2. “Exercises in Style: 99 Ways of Tellıng a Story” Çeşitlemeleri…………….……183 EK 3. Orijinallik Raporu……………………………………………………………………184Bu çalışmada çeviri kavramına, hem dil disiplinleri kapsamındaki tartışmalar ışığında, hem de daha geniş bir perspektiften, yaratıcılığın söz konusu olduğu tüm alanlarda var olan bir yeniden üretme eylemi olarak bakılmıştır. Bu bağlamda, çeviri eyleminin yaratıcı yönünü tasarlama eylemiyle yan yana getirerek, bir tasarım nesnesi olan mekânı bir çeviri nesnesi olarak yeniden tanımlamak amaçlanmıştır. 1960’ta Fransa’da kurulmuş bir oyun kulübü olan Oulipo (Potansiyel Edebiyat Atölyesi) grubunun deneysel üretimleri, çeviriyi bir iletişim problemini çözmenin ötesinde yazma eylemindeki yaratıcılığı geliştiren bir eylem olarak ön plana çıkarmaktadır. Ayrıca Oulipo grubunun kendine özgü teknikleri, disiplinlerarası çevirilerle edebiyat haricindeki alanlara da uyarlanmıştır. Raymond Queneau’nun bir hikâyenin 99 çeşitlemesiyle dilin olanaklarını araştıran, çeviri ve yaratıcılıkla güçlü bağlar kuran Exercices de Style (Biçem Alıştırmaları) adlı Oulipocu metni, bu çalışmada bir kaynak metin olarak incelenmiştir. Çalışmanın son bölümünde, başka dillere ve başka disiplinlere pek çok kez çevrilmiş olan bu eserin mekânsal bir çevirisi denenmiştir. Bu önermede üretilen 33 çeşitlemeyle Oulipo’nun mekânsal üretim ortamındaki potansiyeli araştırılmıştır